Toetsen op tablets: een fluitje van een cent?

Saskia Wools, coördinator prototyping

De zomervakantie staat voor de deur. Heeft u uw tablet of e-reader al gevuld met boeken voor aan het strand of op de camping? Of bent u zo iemand die toch liever een echt boek in de hand heeft? Want digitaal lezen of van papier, dat voelt toch vaak nog anders. En misschien is het ook wel anders, lezen van papier of op een scherm. Sterker nog, het maakt al uit of het scherm van een laptop is of van een tablet. En dat geldt niet alleen voor lezen: pakt u ook liever uw laptop om een mail te versturen terwijl u een krantenartikel liever op uw tablet leest?

Verschillende voorkeuren: ook voor het maken van een toets?
Het is heel normaal dat we voor elke activiteit het best passende apparaat kiezen en dat we daar verschillende voorkeuren voor hebben. Als we dit in ons dagelijks leven al ervaren, dan geldt dit waarschijnlijk ook voor toetsen. Is het voor leerlingen anders om een toets op een tablet te maken dan op een computer of op papier? En als dat zo is, waar moeten we dan bij het ontwikkelen van die toetsen rekening mee houden?

Vijf punten om rekening mee te houden
Het antwoord op deze vraag wisten we bij Cito nog niet.  Zou het antwoord ‘ja’ zijn, dan heeft dat consequenties voor ons werk, het maken van toetsen. Daarom hebben we afgelopen jaar een verkennend onderzoek gedaan naar toetsen op tablets. Uit dit onderzoek kwamen vijf aandachtspunten. Sommige punten gelden voor digitaal toetsen in het algemeen, anderen zijn specifiek voor toetsen op tablets. Ik zet ze hieronder voor u op een rij.

1. Andere opgaventypen
Er bestaan veel verschillende soorten opgaven die we kunnen gebruiken in toetsen. De meest bekende opgaven zijn natuurlijk meerkeuzevragen en open vragen. Maar er bestaan ook opgaven waarbij de leerling een bepaald gebied in een plaatje moet aanklikken, of plaatjes moet slepen. Als we gaan toetsen op tablets kunnen we opgaven ontwikkelen die nadrukkelijk gebruikmaken van de mogelijkheid om het scherm aan te raken. Een voordeel is dat de leerling die de toets maakt minder bezig is met ‘bedienen’, maar meer bezig is met het juiste antwoord op de vraag te bedenken.

2. Lay-out
Kent u dat? Dat u een formulier wilt invullen op uw tablet en dat dan het toetsenbord een groot deel van het scherm bedekt? Bij een formulier op internet is dat meestal nog niet zo erg, maar als het toetsenbord op het scherm een toetsvraag bedekt, is dat toch vervelend. Het is dus belangrijk dat we de opgaven, teksten en plaatjes van een toets zo ontwikkelen dat alles zichtbaar is, maar tegelijk ook groot genoeg om alles goed te kunnen zien.

3. Meten we hetzelfde?
Ik begon deze blog al met de vraag of lezen op het scherm anders is dan lezen van papier. Het antwoord op deze vraag is voor ons belangrijk, omdat we met onze toetsen proberen om zo nauwkeurig mogelijk uitspraken te doen over wat leerlingen kennen en kunnen. En het is een voorwaarde dat we dan goed weten hoe de vaardigheid die we willen meten in elkaar zit. En als we bijvoorbeeld ontdekken dat lezen op een computerscherm anders is dan lezen op een tablet, dan betekent dit dat we de scores van toetsen op verschillende devices niet zomaar met elkaar kunnen vergelijken.

4. Voorkeuren van leerlingen
Uit ons onderzoek kwam naar voren dat leerlingen die thuis een tablet hebben het prettiger vinden om op een tablet te werken dan leerlingen die thuis geen tablet hebben. Dit is een belangrijke uitkomst. Het zou namelijk zo kunnen zijn dat het niet alleen bij voorkeur blijft maar dat deze leerlingen ook minder hoog scoren: niet omdat ze minder goed zijn, maar doordat de toets op een tablet is afgenomen. Dit zou natuurlijk ongewenst en oneerlijk zijn.

5. Afnametijd
Het laatste aandachtspunt betreft de afnametijd. Er zijn aanwijzingen dat het beantwoorden van open vragen op een tablet meer tijd kost dan op een computer. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat de bediening op een tablet toch meer tijd kost. Dit kan betekenen dat we in dezelfde toetstijd minder opgaven kunnen afnemen. En dit laatste zou jammer zijn, want bij toetsen geldt over het algemeen: hoe meer opgaven, hoe beter we kunnen meten. Omdat dit een belangrijk punt is gaan we hier zeker vervolgonderzoek naar doen.

Interessante mogelijkheden!
Toetsen op tablets: een fluitje van een cent? Nee, dat is het zeker niet. Maar de mogelijkheden zijn erg interessant! Wij nemen deze aandachtspunten dan ook mee bij het ontwikkelen van toetsen op tablets. We willen immers goede en eerlijke toetsen maken en daar hoort bij dat iedere leerling de kans krijgt een zo goed mogelijke prestatie te leveren. En, dat de resultaten van leerlingen vergelijkbaar zijn, ook al maakt de ene leerling de toets op papier en een andere leerling de toets op een tablet.

Wat zijn uw ideeën over toetsen op tablets? Wat zijn uw wensen? En welke voordelen of uitdagingen ziet u? Ik lees het graag!